Goederenexport trekt na flinke krimp in 2023 weer wat aan

De Nederlandse economie had in 2023 last van hoge energieprijzen en afkoeling van de wereldconjunctuur. Dat gold zeker ook voor de Nederlandse goederenexport. Na een jaar van forse krimp zijn de vooruitzichten voor de goederenhandel nu weer wat gunstiger, meldt ING. Bedrijven zijn ook wat positiever gestemd over de handel met het buitenland, maar dat duidt volgens de onderzoekers slechts op een gematigde groei van de goederenexport in 2024.

In de eerste drie kwartalen van 2023 kromp de Nederlandse goederenexport flink. In het laatste kwartaal volgde een heel lichte groei. Daarmee was de ontwikkeling van onze goederenexport zelfs wat zwakker dan die van de wereldgoederenhandel. Dit was volgens ING mede het gevolg van de energiecrisis. Hoge gasprijzen raakten onze belangrijkste (Europese) handelspartners sterker dan economieën elders in de wereld.

Tegelijkertijd zag ook de rest van de wereld de goederenvraag in 2023 afnemen, door verslechtering van de wereldconjunctuur en de verhoogde financieringskosten. Door deze combinatie van de energiecrisis en de bredere teruggang van de wereldhandel, lag de Nederlandse goederenexport in de eerste drie kwartalen gemiddeld zelfs zo’n 3 procent lager dan de piek van eind 2022. Daardoor kwam de goederenuitvoer in 2023 uiteindelijk op een krimp van 1,6 procent uit ten opzichte van 2022.

Krimp niet beperkt tot energie-intensieve export

De krimp in onze export was breed gedragen en zichtbaar in alle goederencategorieën, behalve in de categorie transportmiddelen. In de eerste drie kwartalen van 2023 werden zowel energie-intensieve producten (zoals metaal en chemische producten) als investeringsgoederen (zoals machines) minder verkocht aan het buitenland. Zo was de teruggang van de goederenexport wijdverbreid onder alle bedrijfstakken die zakendoen met het buitenland.

Transportmiddelen leken volgens ING de positieve uitzondering, maar dat was vooral vanwege late uitvoering van eerdere orders. Wereldwijde problemen in de aanvoer van halffabricaten (zoals chips) – onder andere als gevolg van langdurige lockdowns in China, de wereldwijd sterke goederenvraag en de beperkte zeevervoercapaciteit – beperkten eerder juist de exportcijfers van transportmiddelen.

In het laatste kwartaal van 2023 nam de export van ons land weer licht toe, met een minieme 0,2 procent ten opzichte van het kwartaal ervoor. Officiële cijfers zijn nog niet beschikbaar, maar op basis van onder andere industrieproductiecijfers en bedrijvennieuws lijkt de exportgroei in het vierde kwartaal vooral toegeschreven te kunnen worden aan machines, chemie en voeding.

Toenemende, maar trage exportgroei verwacht

Het is de vraag of de recente goederenexportgroei zich in 2024 voortzet. De ING-onderzoekers menen van wel. ‘Enigszins hoopgevend is dat de groei van de internationale handel in het vierde kwartaal van 2023 geen Nederlandse uitzondering bleek. Hoewel nog niet erg overtuigend, zagen we namelijk ook de totale wereldgoederenhandel recent weer terugkeren naar groei. We ramen voor de Nederlandse goederenexport groei voor alle kwartalen van 2024, maar wel in een traag (en toenemend) tempo.’

De onderzoekers voorzien dus dat de economische groei in het eurogebied in 2024 wat aantrekt. Het tempo waarin dat gebeurt, is volgens hen echter niet om over naar huis te schrijven. Daar komt bij dat ze voor de VS, goed voor 5 procent van de Nederlandse goederenuitvoer, op een groeivertraging rekenen. De Amerikaanse economie heeft verrassend lang sterke groei gekend, maar tekenen van afkoeling beginnen daar nu volgens hen toch zichtbaar te worden.

Onzekerheid is er ook volop, niet in het minst vanwege geopolitieke spanningen. Waarschijnlijk is het Nederlandse uitvoercijfer voor het vierde kwartaal wat opgeblazen door extra grote leveringen van de machine-industrie, in anticipatie op de exportbarrières – bijvoorbeeld op de export naar China – die per 1 januari 2024 zijn aangescherpt. Die exportbeperkingen kunnen volgens ING dit jaar voor een terugval in de totale statistiek van de goederenuitvoer zorgen.

Iets aangetrokken bedrijfssentiment over buitenlandse handel

‘Onze visie van (voorzichtig) doorzettende groei wordt bevestigd door indicatoren voor de Nederlandse goederenexport gebaseerd op de meest recente kwartaalenquête van het CBS onder niet-financiële bedrijven. Die zijn recent iets aangetrokken. Nederlandse bedrijven zijn vooral wat optimistischer geworden over de internationale concurrentiepositie. Die zou, vooral buiten de EU, in de voorgaande drie maanden wat verbeterd zijn. Ook over de ontwikkeling van de buitenlandse omzet steeg het sentiment’, aldus de onderzoekers.

De onderzoekers keken ook naar het niveau van sentimentsindicatoren voor de export. Deze liggen vaak iets onder het langjarig gemiddelde. Dat bevestigt volgens hen het beeld van een toename in de goederenexport in een zwak tempo gedurende 2024. Kortom, een veel positievere ontwikkeling van de goederenexport dan in 2023, maar ook geen reden voor groots optimisme.