Online shoppen soms de meest milieuvriendelijke optie

Is al dat online shoppen vandaag de dag niet ontzettend nadelig voor het milieu? Niet per se, blijkt uit nieuw onderzoek van de Hogeschool van Amsterdam en TNO. Zij startten eind 2019 een brede enquête naar het effect van de verschillende winkelmogelijkheden op de hoeveelheid CO₂-uitstoot. Wat blijkt: spullen online bestellen en thuis laten bezorgen is soms gewoon de meest milieuvriendelijke optie.

Het online shoppen heeft een grote vlucht genomen. Zeker nu Covid-19 de mogelijkheid om naar de winkel te gaan fors beperkt. De consument kan zelf echter veel invloed uitoefenen op de mate van duurzaamheid van het aankopen doen. Lopend of met de fiets naar een afhaalpunt of winkel gaan, is de meest duurzame keuze. Als de auto gepakt wordt om maar één pakket of boodschap op te halen, is dat verreweg de slechtste keuze. Online bestellen en thuis laten bezorgen blijkt dan een veel betere optie.

Winkelgedrag van de consument

In december 2019 en januari 2020 (pre-corona) werd het online aankoopgedrag van 4468 Nederlandse consumenten geanalyseerd. Eén aankoop kan bestaan uit meerdere leveringen en meerdere pakketten per levering. Gemiddeld wordt echter ongeveer 93 procent van de online aankopen in één aflevermoment bezorgd. In het onderzoek is gekeken naar de CO₂-uitstoot per aankoop. Omdat die uit meerdere leveringen en meerdere pakketten kan bestaan, valt de CO₂-uitstoot per aankoop hoger uit dan de uitstoot per bezorgd pakket.

Daarnaast is ook gekeken naar het algemene winkelgedrag van de consument. De auto is het meest gebruikte vervoermiddel in Nederland voor het doen van dagelijkse (49%), niet-dagelijkse (55%) en grote (72%) aankopen. In de afgelopen dertien jaar is de bezoekfrequentie aan winkelgebieden voor dagelijkse aankopen nauwelijks veranderd. Voor niet-dagelijkse en grote aankopen is daarentegen sprake van een aanzienlijke daling in de bezoekfrequentie van winkelgebieden.

Uitstoot van winkelen, afhalen of thuisbezorgen

In dit onderzoek is alleen gekeken naar de CO₂-uitstoot van het laatste stuk vervoersbeweging. In het geval van online winkelen gaat het om de bezorging vanaf het laatste distributiecentrum (eventueel via een afhaalpunt of via een winkel) naar het huisadres. Ook retouren zijn meegenomen. In het geval van fysiek winkelen gaat het om de reis van de consument naar de winkel en weer terug. De analyse laat zien dat winkelen, afhalen of thuisbezorgen in principe allemaal goede keuzes kúnnen zijn.

Of een aankoop duurzaam is, hangt af van verschillende factoren: het vervoermiddel waarmee de consument naar het afhaalpunt of de winkel gaat, de afstand die afgelegd wordt en de mate waarin de consument de rit combineert met andere aankopen. Een slechte keuze is om voor één aankoop of het ophalen van één online bestelling met de auto naar een fysieke winkel te gaan. Dat veroorzaakt gemiddeld genomen ruim drie keer zoveel uitstoot als het thuis laten bezorgen van een online bestelling. Te voet of per fiets een product ophalen bij een winkel of afhaalpunt is vanuit milieuoogpunt de beste optie.

Het thuisbezorgen van een aankoop in deze steekproef is berekend op gemiddeld 250 tot 550 gram CO₂. (250 gram is vergelijkbaar met de uitstoot van 0,1 tot 0,2 liter benzine, red.) Dat is te vertalen naar een gemiddelde van 230 gram CO₂ per pakket, gebruikmakend van gegevens uit 2017 over pakketvervoer. Recente cijfers van vervoerders maken het aannemelijk dat in drie jaar tijd door efficiëntere routes, kleinere verpakkingen en zero-emissievervoer weer een aanzienlijke verbetering behaald is ten opzichte van dit gemiddelde.

Per productsoort sterke verschillen

In het onderzoek werden ruim 7100 online aankopen van consumenten geanalyseerd. Daarbij zijn behoorlijke verschillen per productsoort te zien. Voor elektronica is online winkelen gemiddeld genomen milieuvriendelijker dan fysieke aankopen in deze categorie. Voor bijvoorbeeld cosmetica geldt echter het omgekeerde, omdat de consument hiervoor vaak in de buurt kan winkelen (dus lopend of op de fiets gaat) en de aankoop kan combineren met andere aankopen en activiteiten.

Het onderzoek van de Hogeschool van Amsterdam en TNO toont verder aan dat het gunstig is om afhaalpunten en winkels dicht bij woonlocaties te hebben, zodat ze gemakkelijk te voet of met de fiets bereikbaar zijn. En thuisbezorgen is dus ook een prima manier om producten in huis te krijgen, zéker als het alternatief voor de consument is om met de auto op en neer te rijden voor de betreffende aankoop.