‘Supply chain-flexibiliteit is geen mythe, maar ook nog geen realiteit’

Supply chain-flexibiliteit is voor organisaties een topprioriteit. Maar wat betekent die flexibiliteit voor de organisatie en de toeleveringsketen? In de dagelijkse praktijk ontbreekt nog vaak het ketenperspectief, ondanks gedeelde centrale visies en gezamenlijk opgestelde doelen. Door meer aandacht te schenken aan de belangen en het gedrag van organisaties en mensen kan – in het streven naar flexibiliteit – het potentieel van de keten beter worden benut. Dat stelt promovendus Jorieke Manders in haar proefschrift ‘Supply Chain Flexibility, a myth or reality?’

Manders’ proefschrift toont aan dat de flexibiliteit van de keten als zodanig, een gezamenlijke focus, in de praktijk vaak afwezig is. De realiteit is volgens haar dat supply chain-leden voornamelijk handelen vanuit een opportunistisch perspectief. Flexibiliteit wordt dan gebruikt om de prestaties van hun eigen organisatie(onderdeel) te behouden of te verbeteren. Wordt er al verder gekeken, dan kijkt men ten hoogste een schakel verder in de keten. ‘Het potentieel van flexibiliteit van de supply chain om het functioneren en de concurrentiepositie te verbeteren, wordt dan ook zeer zeker niet benut. Met een kanttekening: flexibiliteit is niet altijd noodzakelijk.’

Wanneer er meer inzicht komt in de situatie en de daarbij behorende belangen van de organisatie en mensen in de keten, kunnen volgens Manders andere afwegingen worden gemaakt. Zo kan bijvoorbeeld de overweging worden gemaakt of door investeringen op andere vlakken binnen de keten of de organisatie het mogelijk is vooraf, meer adaptief, zaken te regelen waardoor een afweging tussen de kosten van flexibiliteit achteraf en adaptieve acties vooraf, mogelijk is. Daarnaast kan bijvoorbeeld het delen van de ‘juiste’ informatie ervoor zorgen dat op bepaalde momenten minder op flexibiliteit hoeft te worden ingezet dan nu het geval is.

Supply chain-flexibiliteit in theorie en praktijk

Manders maakt in haar proefschrift een onderscheid naar het gebruik van flexibiliteit(sdimensies) in de supply chain en supply chain-flexibiliteit. Supply chain-flexibiliteit ziet zij als het vermogen van de supply chain om te reageren op onzekerheid in de omgeving en te voldoen aan de toenemende variëteit van klantverwachtingen, zonder buitensporige kosten, tijd, organisatorische verstoringen of verliezen. Supply chain-flexibiliteit kent daarbij dertig flexibiliteitsdimensies. Al deze dimensies zijn belangrijk voor de verschillende ketenorganisaties betrokken bij het onderzoek. Welke dimensies in aanmerking worden genomen en wanneer ze worden geïmplementeerd, verschilt per organisatie en ook in de tijd.

Op de korte termijn wordt volgens Manders in het algemeen een beperkt perspectief gehanteerd, gericht op het leveren van logistics customer service met een focus op voornamelijk de volgende schakel in de keten. Op de middellange termijn hangen de geselecteerde flexibiliteitskenmerken juist samen met de positie die een organisatie, organisatieonderdeel, manager of medewerker inneemt in de toeleveringsketen. Voor de lange termijn noemden de respondenten in het onderzoek flexibiliteit in de keten als geheel, zoals de flexibiliteit van de overdrachts- en informatiesystemen, met een focus op de ontwikkeling van horizontale informatieverbindingen en het op elkaar afstemmen van informatiesystemen.

Flexibiliteit in de supply chain idealistisch concept

Manders: ‘Flexibiliteit in de supply chain is dus geen realiteit of mythe in de zin van een wijdverbreid gedragen maar valse opvatting of geloof. Op basis van het onderzoek blijft het vooralsnog een idealistisch concept. Organisaties proberen wel op te treden als een gecoördineerde, op elkaar afgestemde supply chain-entiteit in hun streven naar supply chain-flexibiliteit. Ondanks dat komen organisaties, management en medewerkers vaak niet verder dan een interorganisatorisch (vaak dyadisch) perspectief binnen hun flexibiliteitsbesluitvorming.’

Jorieke Manders promoveerde op 7 juni 2019 aan de Open Universiteit in Heerlen. Zij is sinds 2004 werkzaam bij het Fontys Internationaal Logistiek Expertisecentrum. Haar rol als consultant combineert zij met de functie van project- en accountmanager en docent. Bij de start van haar loopbaan koos zij ervoor de master Marketing en Supply Chain Management bij de Open Universiteit te volgen. Haar thesis ‘Supply Chain Flexibility aspects and their impact on customer satisfaction’ werd in 2009 bekroond met de prijs voor de beste master thesis Open Universiteit Managementwetenschappen.