Risicomanagement zet bedrijven in turbulente tijden op voorsprong

Wie vroegtijdig gewaarschuwd wordt voor natuurrampen, handelsbarrières of andere risico’s, kan extra voorraden aanleggen of productiecapaciteit reserveren voordat concurrenten dat doen. Dat blijkt uit voorbeelden die Everstream, Prewave en Sphera delen tijdens Webinar Wednesday. De drie specialisten leggen uit wat supply chain-risicomanagement is en wat het bedrijven kan opleveren. ‘Als je fabriek een meter onder water staat, zal die een flinke tijd buiten bedrijf zijn.’

Door Marcel te Lindert

Hoe belangrijk risicomanagement is, bleek bij de uitbraak van de oorlog in Oekraïne. Een paar maanden voordat de eerste explosie klonk, vroeg Oekraïne al aan de Verenigde Staten en Duitsland om bij sancties tegen Rusland de focus te leggen op de import van aardgas. ‘Dat zijn voorbeelden van vroegtijdige waarschuwingssignalen waarover wij onze klanten moeten informeren, zodat zij maatregelen kunnen nemen voordat het onheil daadwerkelijk plaatsvindt’, vertelt Adam Lee, senior director sales bij Sphera. 

Kans op overstromingen

Sphera is sinds de overname van Riskmethods in 2022 actief in supply chain-risicomanagement, net als Everstream en Prewave. Alle drie bedrijven leveren software die bedrijven helpt grip te krijgen op risico’s die een bedreiging vormen voor de continuïteit van de bedrijfsvoering. Maar belangrijker nog dan die software is de dagelijkse analyse van miljarden data die nodig zijn om die risico’s vroegtijdig te identificeren. ‘Dat bepaalt of bedrijven er daadwerkelijk in slagen om de risico’s te reduceren’, stelt David Shillingford, medeoprichter van Everstream. ‘Met name op het gebied van extreme weersomstandigheden en klimaatverandering beschikken wij over een schat aan data.’

Als voorbeeld toont Shillingford een grafiek uit het Risk Report 2025, die laat zien dat de kans op overstromingen het grootst is in de Verenigde Staten. ‘Sommige factoren veranderen niet, zoals de topografie van de locatie. Andere factoren veranderen minimaal, zoals het absorptievermogen van het aardoppervlak. Verreweg de grootste verandering betreft het klimaat, waardoor de aarde opwarmt. Warmere lucht kan meer vocht bevatten, waardoor bij een storm meer neerslag valt. Dat hebben we de laatste jaren vooral gezien rondom de Golf van Mexico. De impact van een overstroming is vrij groot. Als je fabriek een meter onder water staat, zal die een flinke tijd buiten bedrijf zijn.’ 

Supply chain in kaart brengen

Naast geopolitieke conflicten en overstromingen zijn er meer risico’s waar bedrijven hinder van kunnen ondervinden. Denk aan de aanvoer van agrarische grondstoffen, die eveneens flink onder druk kan staan door extreme weersomstandigheden en klimaatverandering. ‘Of neem de zeldzame aardmetalen die steeds meer een bron van geopolitieke conflicten vormen. Elk land probeert de toegang tot die aardmetalen veilig te stellen’, legt Shillingford uit. Lee noemt de financiële risico’s die leveranciers lopen. ‘Uit ons eigen risicorapport blijkt dat de financiële gezondheid van leveranciers steeds verder afneemt.’

Waar het in risicomanagement om draait, is het vermogen een link te leggen tussen een locatie, grondstof of transportverbinding en een risico. Daarvoor is het nodig allereerst de supply chain nauwgezet in kaart te brengen. Shilingford: ‘Niet alleen de Tier 1-leveranciers moeten hiervoor in kaart worden gebracht, maar ook de Tier 2-, Tier 3- en Tier 4-leveranciers. Dat laat zien waar in de supply chain een hoge concentratie van risico’s bestaat. Dat is bijvoorbeeld het geval als meerdere Tier 1-leveranciers afhankelijk blijken te zijn van dezelfde Tier 2-leverancier.’ 

Artificiële intelligentie

Volgens Prewave is voor risicomanagement in toenemende mate ‘superintelligence’ nodig. ‘Hoe complexer de supply chain, hoe groter de behoefte aan artificiële intelligentie (AI). Als sprake is van een supply chain met Tier 2-, Tier 3- en Tier 4-leveranciers, neemt de complexiteit exponentieel toe. Dan red je het niet meer met Excel, maar heb je een intelligente oplossing nodig’, stelt Jonas Artmeyer, vice president advisory bij Prewave.

Hij wijst op de wens van bedrijven om wet- en regelgeving na te leven, zoals de nieuwe Corporate Sustainability Due Dilligence Directive (CSDDD) waarover in de Europese Unie wordt gesproken. De CSDDD stelt Europese bedrijven verantwoordelijk voor bijvoorbeeld milieuproblemen of arbeidsomstandigheden stroomopwaarts in hun supply chain. ‘Bedrijven moeten dus hun supply chain monitoren. De vraag is hoe efficiënt ze dat doen. Je kunt leveranciers vragenlijsten laten invullen, maar dat kost een schat aan tijd. Wij proberen dat proces te automatiseren.’

Kortere reactietijd

De naleving van wet- en regelgeving duidt Artmeyer aan met niveau 1. Niveau 2 gaat over de toegang tot informatie over risico’s op het gebied van duurzaamheid of natuurrampen, zodat bedrijven daarop kunnen inspelen. ‘Wat bedrijven willen, is niveau 3: een kortere reactietijd. Onze klanten willen eerder inzicht in risico’s dan hun concurrenten, zodat ze twee dagen voor hen extra grondstoffen kunnen inkopen of productiecapaciteit bij leveranciers kunnen reserveren. Als wij ergens een waarschuwingssignaal oppikken, kunnen we onze klanten daar binnen 10 minuten over informeren.’

Niveau 4 gaat over een proactieve aanpak. Op het moment dat een inkoper in onderhandeling is met een leverancier, wil hij kunnen inschatten welke risico’s aan die leverancier zijn gekoppeld. ‘Op basis van onder meer de Bill of Materials kunnen wij inschatten wat de impact van die leverancier op de omzet is’, legt Artmeyer uit. ‘Het vijfde en hoogste niveau gaat vooral over het analyseren van scenario’s. Toen de oorlog in Oekraïne uitbrak, hebben we onze klanten meteen laten zien welke leveranciers daar zitten en welke materialen zij uit Rusland importeren, zodat ze maatregelen konden nemen. Hetzelfde doen we nu met de handelstarieven die Donald Trump oplegt. Wij laten zien welke Tier 1- en Tier 2-leveranciers veel uit Mexico, Canada of China importeren en dus extra risico opleveren.’ 

Taal van de CFO

Waar veel bedrijven mee worstelen, is het berekenen van de terugverdientijd van een oplossing voor supply chain-risicomanagement. Sphera toont de businesscase van een toeleverancier in de auto-industrie. Die besloot in risicomanagement te investeren nadat een Italiaanse leverancier van rubberen onderdelen onverwachts niet kon leveren. De toeleverancier moest overschakelen naar een Japanse leverancier, wat leidde tot een enorme stijging in luchtvrachtkosten. ‘Er zijn vijf manieren waarop de investering kan worden terugverdiend: verhoging van de efficiëntie, vermijden van kosten, besparing van kosten, behoud van omzet en behoud van aandeelhouderswaarde’, legt Lee uit.

Het bedrijf in kwestie wist door de inzet van de Sphera-oplossing de luchtvrachtkosten met 35 procent te verlagen, de reactietijd met 90 procent te verkorten en prijsstijgingen tot 16 procent te voorkomen. ‘Daarnaast is het bedrijf erin geslaagd de veiligheidsvoorraad met 26 miljoen euro per jaar te reduceren en het omzetverlies tot 9 procent te beperken. Tot slot lukte het een waardedaling van de aandelen met 2,5 procent te voorkomen’, aldus Lee. ‘Het is belangrijk dat je als supply chain professional de taal van de CFO spreekt. Wij kunnen hen daarbij helpen.’