Plannen in het schemerlicht

De laatste tijd zijn veel artikelen verschenen over no-touch planning en lights-out planning. De eerste vraag die bij mij opkomt, is of het überhaupt mogelijk is om een planning te bereiken waar geen tussenkomst meer noodzakelijk is. De tweede vraag is of het wenselijk is.

Door Alfons Willemsen

Zelf geloof ik niet dat volledig geautomatiseerd plannen mogelijk is. In het briljante boek Prediction Machines door Agrawal, Gans en Goldfarb uit 2018 wordt een mooie (theoretische) onderbouwing gegeven van het automatiseren van besluiten. Heel platgeslagen gaat het over ‘data-voorspellingen-besluit’. Op basis van data wordt met een algoritme een voorspelling gemaakt en vervolgens een besluit genomen.

Het klassieke voorbeeld van volledige automatisering is natuurlijk de zelfrijdende auto. De besluiten moeten door de auto zelf worden genomen. Het kan niet zo zijn dat op een kritiek moment hulp van de chauffeur moet worden ingeroepen. Kritisch voor de zelfrijdende auto is dat de fouttolerantie nul moet zijn. (Er wel eens over nagedacht wanneer dit 1 procent zou zijn? Liever niet…)

Kunnen?

Randvoorwaarde om dit voor elkaar te krijgen, is dat ‘data-voorspellingen-besluit’ een gesloten ecosysteem moet zijn. Enkel op die manier kun je van niveau 2 (‘hands-off’) naar niveau 4 (‘brain-off’; chauffeur op de achterbank) of naar niveau 5 (‘volledig autonoom’) komen. Vertaal dit even naar een praktische situatie van een maandelijkse S&OP-cyclus. Is dat een gesloten ecosysteem of kunnen we dat ervan maken? Zijn al je masterdata 100 procent in orde? Denken we echt dat we alle informatie bij alle salesmensen, klanten, fabrieken, leveranciers, transporteurs, et cetera zodanig beschikbaar kunnen krijgen dat we een gesloten ecosysteem hebben?

Willen?

Er zullen veel tegenargumenten zijn dat geautomatiseerd plannen wel mogelijk is. En terecht; de afgelopen jaren hebben de technologische ontwikkelingen laten zien dat de techno-sceptici werden gelogenstraft. Laten we er voor het gemak even vanuit gaan dat het toch zou kunnen. De volgende vraag is daarom of we het willen. Willen we ten eerste de gigantische kosten en investeringen om een gesloten ecosysteem te creëren? Gaan we die investering eruit halen? Welk bedrijf kan dit opbrengen? En wat zijn de voordelen die hier dan tegenover staan?

Een tweede en belangrijkere vraag met betrekking tot het willen, is de rol die we voor de mens zien. Stel dat we een traject starten en we outsourcen alvast onze planningsactiviteiten. Willen we die mensen en kennis wel kwijt? Hoe kwetsbaar zijn we zonder eigen planningskennis? Wie legt er rekenschap af? Waar leggen we de verantwoordelijkheid (accountability) van onze planning neer? Verwijzen we de klant naar het algoritme bij een stock-out?

Wie wil dit?

Wie zijn de grote drijvende krachten achter de heilige graal van het volledig geautomatiseerde plannen? Enerzijds zijn er softwareleveranciers die graag hun geavanceerde tools verkopen, anderzijds zijn er adviseurs die hier graag bij willen helpen. De hulp bestaat dan uit het helpen implementeren of in de tussentijd alvast outsourcen van de planningsactiviteiten.

De troefkaart die hierbij wordt uitgespeeld, is die van angst. Angst dat je niet het juiste personeel hebt of kunt vinden voor je planningsactiviteiten (krapte in de markt is inderdaad reëel). Tevens is er de angst dat je achterloopt of gaat lopen bij de technologische ontwikkelingen. Angst is echter nooit een goede raadgever.

Een betere oplossing

Ik geloof heilig in het benutten en gebruiken van technologie. Doe je het niet, dan teken je je doodvonnis. Misschien is daarom het goede uitgangspunt dat uiteindelijk het ‘kunnen’ voor elkaar gaat komen. De crux is dan het ‘willen’. Mijn perspectief is en blijft dat technologie een hulpmiddel is (hulpmiddel kan een hamer of een kwantumcomputer zijn). Maar hulpmiddelen bepalen niet wat er met mensen gebeurt. Dat doen we zelf.

De basisassumptie moet zijn dat mensen de leiding hebben en houden. Vervolgens moeten we ons afvragen wat we met de technologie kunnen. Hoe zetten we die in? In de huidige tijd zijn de mogelijkheden onvoorstelbaar, maar wij – de mens – zitten achter het stuur. Wij bepalen hoe hard, hoe ver en waarheen we gaan.

Mijn grote angst is dat populistische termen als no-touch planning en lights-out planning leiden tot verkeerde keuzes, gebaseerd op irreële verwachtingen. Kunnen we enorme vooruitgang maken met de huidige technologie (en die nog komt)? Absoluut. Maar doe het licht niet helemaal uit, want in het donker kom je er wellicht achter dat je niet meer weet waar je bent of waar je naartoe moet. Je mag het licht best dimmen, maar met een beetje schemerlicht kun je nog bepalen waar je bent en waar je naartoe wilt…

Alfons Willemsen is partner bij Involvation