Overrijp

Er ligt wel eens een stuk fruit in onze schaal dat er niet meer helemaal fris uitziet. Een banaan waar het alcoholpercentage inmiddels boven dat van een festivalbiertje ligt. Of een nectarine waar de fruitvliegjes een koningsmaal van hebben gemaakt. Schuldgevoel vermengt zich met opruimprikkels. Maar recyclingbedrijven weten er inmiddels wonderlijk nuttige dingen mee te doen. Van veel overtollig organisch afval worden nieuwe grondstoffen gemaakt: bio-LNG, bioplastics, compost.

Wij gooien ongeveer 30 procent van al het voedsel dat we produceren ook weer weg. Goed dus dat overheden en bedrijven samenwerken om hier wat aan te doen. Al hebben veel recyclingbedrijven moeite hier een levensvatbaar verdienmodel van te maken: virgin plastics winnen het momenteel qua prijs van recycled plastics. Striktere wetgeving (bijmengverplichting!) en schaalgrootte moeten bijdragen aan een betere financiële balans.

Overrijpe industriële bedrijven

Veel industriële bedrijven vertonen tekenen van de zojuist genoemde banaan: ze zijn overrijp. De glorietijden liggen in het verleden en de vraag doemt op: wat kun je er nog mee? Met name energiedorstige industrieën in Europa hebben hier last van. Decennia haalden landen als Duitsland en Nederland goedkoop kolen en gas uit eigen grond. Maar milieu en maatschappij eisen maatregelen.

Ook economisch nadert het moment dat oude, energie-intensieve bedrijven overrijp worden. De Aziatische, Arabische en Amerikaanse aandeelhouders van deze bedrijven kijken het nog even aan. Zolang de Europese overheden nog geld op tafel leggen om de onomkeerbare deconfiture een paar jaar uit te stellen met subsidies, blijven de schoorstenen nog even roken. Maar ook daar komt binnenkort onherroepelijk een einde aan.

Gebrek aan rentmeesterschap

De vraag blijft: kunnen overrijpe bedrijven de economische en maatschappelijke stap maken naar een nieuw leven? Als een banaan uiteindelijk bio-LNG wordt om de vrachtwagen te voorzien van de brandstof waarmee diezelfde banaan wordt vervoerd, waarom zien we op ons continent zo weinig van die ooit succesvolle bedrijven zich opnieuw uitvinden?

Het eenvoudige antwoord is wellicht: gebrek aan rentmeesterschap. Iets minder keurig verwoordde Peter Wennink, voormalig CEO van ASML het: we zijn in West-Europa ‘dumb, fat & happy’ geworden. Ambitie heeft plaatsgemaakt voor zelfgenoegzaamheid. De CEO van Shell, Wael Sawan, was oprecht toen hij in een recent interview zei: ‘Wij moeten maximaal dividend genereren voor onze aandeelhouders en zij moeten dat kapitaal weer steken in hernieuwbare-energiebedrijven.’

De eigenaren van veel boomerbedrijven hebben besloten een banaan te blijven. Anderen moeten er maar nieuwe brandstof van maken.

Gerard Ekhart, oprichter en eigenaar van het Revitalize Industry Instituut