Herman Van Rompuy over de brexit: ‘Verwacht het onverwachte’

Herman Van Rompuy

De aanhoudende onzekerheid rond de brexit dwingt bedrijven om de Engelse politiek te volgen en verschillende scenario’s uit te werken. Tijdens een recent seminar in Venlo gaven experts hun praktische visie. ‘Verwacht het onverwachte’, waarschuwde voormalig premier van België Herman Van Rompuy de aanwezigen.

Door Martijn Lofvers

Dat de brexit ondernemers absoluut bezighoudt, bleek wel uit de grote opkomst tijdens een vroeg ontbijtseminar, georganiseerd door het ondernemersinstituut Crossroads Limburg bij de Rabobank in Venlo. Van Rompuy (foto), de voormalige premier van België en tot 2014 voorzitter van de EU, schetste een treffend beeld van politieke en economische implicaties van de brexit.

‘Verwacht het onverwachte’, waarschuwde Van Rompuy de aanwezige ondernemers. ‘Het is een keihard intern politiek machtsspel in het Verenigd Koninkrijk.’ De verdeeldheid binnen de Britse politieke partijen zorgt voor onvoorspelbare ontwikkelingen. ‘Vlak voor de afgrond met de rug tegen de muur en met het mes op de keel gaat het VK pas bewegen.’

Van Rompuy verklaarde helder de logistieke implicatie bij de brexit-onderhandelingen. ‘Er waren twee scenario’s: het VK als een douane-unie of het Ierse eiland als een douane-unie. De Britse premier Theresa May had voor de eerste optie gekozen, maar haar voorstel is in het Britse Lagerhuis verworpen. Er is echter een backstop-akkoord (vangnet, red.) dat er nooit meer een fysieke grens tussen Noord-Ierland en Ierland komt, om te voorkomen dat het aloude conflict weer oplaait. Wanneer het VK bij een brexit-deal een vrijhandelsakkoord wil met de EU, dan betekent dit een grens en dus een controle. Dit kan dus vanwege de backstop alleen met Groot-Brittannië, zonder Noord-Ierland, met een grens over de Ierse zee.’

Na een zachte brexit zal een lange overgangsperiode volgen om tot een handelsakkoord met het VK te komen, verduidelijkte Van Rompuy. Het is volgens hem zeer goed denkbaar dat May uitstel zal aanvragen, waardoor de brexit pas eind juni zal plaatsvinden. Hij acht het zelfs mogelijk dat na de brexit alsnog een tweede referendum in het VK plaatsvindt om terug te keren in de EU. ‘Wanneer de Britse burgers zien dat na de brexit buitenlandse bedrijven vertrekken en de prijzen in de winkels stijgen, dan kan het sentiment onder de bevolking omslaan. Vergeet niet dat het VK in 1975, twee jaar na toetreding tot de EU, een referendum heeft gehouden en een meerderheid voor de EU stemde.’ Als concreet advies aan de toehorende ondernemers zei Van Rompuy echter: ‘Hope for the best, prepare for the worst.’

Horrorscenario

Erik de Bie, advocaat bij Greenberg Traurig, besprak mogelijke economische uitkomsten van de brexit: ‘Het economische speelveld wordt beïnvloed doordat het Verenigd Koninkrijk de vennootschapsbelasting zou verlagen. Dat zou een horrorscenario zijn voor de EU: een race naar de bodem met de vennootschapsbelasting en invoerrechten in het VK om een doorvoer-hub voor de wereld naar de EU te worden.’

De Bie somde een aantal essentiële acties op rond de daadwerkelijke datum van de brexit. ‘Wijs een brexit-coördinator aan en stel een crisisteam samen met een noodplan voor de eerste drie dagen. Doorloop de gehele supply chain en bekijk of er schakels zijn in het VK. Bekijk ook goed de Incoterms met leveranciers en afnemers om te zien wie de douanerechten zou moeten betalen. Op basis van het Nederlandse recht zijn contracten die vóór het brexit-referendum zijn afgesloten op te zeggen en te heronderhandelen. Denk ook goed na bij wie de risico’s liggen van leveringen bij vertragingen in de keten vanwege de brexit.’

Export bij no-deal

In het geval er géén deal komt over de brexit, dan kan de export van agrarische producten en voeding naar het Verenigd Koninkrijk meer dan 30 procent duurder worden, omdat dan de officiële tarieven van de World Trade Organization (WTO) van kracht worden. Wat Nederlandse bedrijven in dat geval kunnen doen, hangt af van de situatie. De ene ondernemer kan misschien beter sommige productiestappen naar het VK overhevelen; de ander beter waarde toevoegen of juist alternatieve markten zoeken. Dit geeft adviesbureau Berenschot aan op basis van onderzoek naar de kosten en risico’s van een harde brexit.